ترجمه عملی (بخش 4)

زمان بندی ترجمه

یکی از مسائل مهم در فرآیند ترجمه زمان بندی است. در اغلب ترجمه هایی که انجام می شود (خصوصاً ترجمه مقالات دانشجویی) زمان معینی برای تحویل ترجمه در نظر گرفته می شود و مترجم باید در آن زمان فایل نهایی و ویرایش شده را تحویل دهد. برای کتاب هایی که اهمیت زیادی دارند و باید عاری از هر گونه اشتباه باشند، تقریباً یک کتاب 60,000 کلمه ای به 6 ماه زمان نیاز دارد. اما در موارد ضروری و خصوصاً مقالات دانشجویی که دنبال ترجمه ارزان و فوری هستند یک مقاله 60,000 کلمه ای را می توان در عرض 10 الی 15 روز آماده کرد. در واقع برای ترجمه هایی که قرار است چاپ شوند مترجم اصلاً نباید عجله کند و باید در مورد اصطلاحات جدیدی که در کتاب وجود دارد بطور کامل تحقیق کند و بعد از تکمیل تحقیق، یک معادل فارسی را برای آن اصطلاح پیشنهاد کند. و حتی بعد از اینکه کتاب تمام شد و با توجه به محتوای کتاب، ارزیابی کند که آیا معادل پیشنهادی او با محتوای کلی کتاب مطابقت دارد و معنادار است؟ در ترجمه کتاب مترجم بعد از پایان ترجمه باید دوباره واژه های تخصصی را ویرایش کند. خصوصاً عنوان کتاب حتماً باید بعد از پایان ترجمه مجدداً ویرایش شود چون حتی یک فرد انگلیسی زبان هم تا کتاب را کامل نخواند نمی تواند معنای دقیق عنوان را بطور دقیق حدس بزند.

سبک ترجمه

هر مترجم سبک خاصی برای ترجمه دارد. بعبارت دیگر چند مترجم می توانند همگی معنای درست یک متن را بیان کنند اما آنرا با سبک های متفاوتی ارائه دهند. بعنوان مثال یکی از آنها سبک تفسیری داشته باشد و جملات متن را بطور کامل تفسیر کند و ترجمه یک خط را در چندین خط بنویسد تا توانسته باشد جزئیات معنایی متن را بخوبی انتقال دهد؛ یکی از آنها هم ممکن است برای خلاصه سازی متن تلاش کند و تا حد ممکن معنای متن را با کمترین کلمات بیان کند (که در این سبک، معمولاً واژه های پیچیده و دشوار بیشتر به چشم می خورد)؛ یکی از آنها هم ممکن است سبک موزون را دنبال کند و تلاش کند که در عین اینکه معنای متن را بدرستی بیان می کند حالتی از نظم، قافیه، هماهنگی و شعر را به متن ببخشد (بعنوان مثال می تواند متن را به شکل یک شعر بنویسد که این اغلب برای ترجمه متون کودکان استفاده می شود)؛ یکی از آنها هم ممکن است از سبک سلاست پیروی کند و تمام تلاشش بر این باشد که از کلمات ساده و روان استفاده کند تا فهم متن برای مخاطب آسان باشد (این نوع سبک معمولاً برای متون عمومی بکار می رود که مشخص نیست مخاطب تا چه حد دانش تخصصی دارد)؛ یکی از آنها هم ممکن است از سبک فمنیسم پیروی کند و تا حد ممکن تفسیر خود از متن را مطابق فلسفه فمنیسم بیان کند؛ یا یکی از آنها ممکن است از سبک ادبی پیروی کند و حتی الامکان از کمترین واژه های خارجی استفاده نماید و بجای آنها واژه های فارسی اصیل را بکار گیرد (این سبک کاربرد محدودی دارد و برای کنفرانس های ادبی یا متون تخصصی ادبیات استفاده می شود؛ و به همین ترتیب. در حقیقت می توان گفت که یک متن را می توان به هزاران سبک مختلف ترجمه کرد و معنای هم آنها هم درست باشند. انتخاب سبک ترجمه به عوامل مختلفی بستگی دارد: نظر شخصی مترجم، نوع ترجمه (علمی، ادبی، اشعار و ...)، درخواست مشتری و غیره. ترجمه متون انگلیسی به فارسی معمولاً ترجمه تخصصی و  است و متون آن علمی است. بنابراین برای آنها بهتر است از سبک معنایی استفاده شود و تا حد ممکن معنای درست متن منتقل شود و از کلمات تخصصی درستی استفاده شود.

ترجمه عملی (بخش 3)

ترجمه کتاب یا ترجمه مقاله چیزی بیش از دانستن دو زبان است. توانایی تبدیل کلمات از یک زبان به زبان دیگر مهمترین مهارتی است که یک مترجم باید داشته باشد؛ اما مترجم متون علمی در عین حال باید خلاقیت هم داشته باشد و متن را طوری ترجمه کند که کل محتوای آن یکپارچه باشد و یک متن ترجمه شده روان را تحویل دهد.

همانطور که روزنامه نگار و شاعر فلسطینی محمود درویش می گوید: مترجم صرفاً حامل معنای کلمات نیست بلکه مؤلف شبکه یکپارچه از روابط جدید بین این کلمات است. مترجم نقاش معنا است و باید متونی که ارائه می دهد را از دید خواننده بخواند.

مترجمان خوب (خصوصاً مترجمان انگلیسی به فارسی) نقش مهمی را بازی می کنند و اغلب افراد دنبال این نوع مترجمان هستند. در بسیاری از موارد برای پروژه های متوالی از مترجمان یکسانی استفاده می شود. اغلب ویرایشگران سه یا چهار مترجم محبوب را برای خود انتخاب می کنند و همیشه با آنها کار می کنند. اغلب ویرایشگران بر زبان مبدأ ترجمه (مثلاً انگلیسی) تسلط کافی ندارند اما این تسلط می تواند خیلی مهم باشد. معمولاً قبل از اینکه بخواهید با یک ویرایشگر جدید کار کنید بهتر است یکی از کتاب های ترجمه شده قبلی خود را به او نشان دهید تا سطح مهارت شما در ترجمه مشخص گردد.

خوانندگان متون ترجمه شده

متن ترجمه شده باید با سطح دانش، آگاهی، فهرست واژگان، ذائقه و فرهنگ خوانندگان بالقوه آن مطابقت داشته باشد. بعنوان مثال وقتی شما یک متن تخصصی مدیریت را ترجمه می کنید مجاز هستید از تمام واژگان تخصصی مدیریت استفاده کنید اما اگر بعنوان مثال از یک واژه تخصصی روانشناسی استفاده کردید باید املای انگلیسی و توضیحات معنایی آنرا هم بنویسید. صرفنظر از اینکه متن تخصصی که ترجمه می کنید متعلق به چه رشته تحصیلی است، استفاده از کلمات عمومی روان اهمیت زیادی خواهد داشت. فقط در هنگام ضرورت از کلمات پیچیده و ناآشنا استفاده کنید یا مثلاً زمانیکه نمی توانید معنای کلمه انگلیسی مورد نظر را با هیچ کلمه ساده تری انتقال دهید.

استفاده از چندین مترجم برای ترجمه یک کتاب یا مقاله طولانی

بعضی اوقات بخاطر محدودیت زمانی، ترجمه یک کتاب یا مقاله (خصوصاً اگر طولانی باشد) به چندین مترجم داده می شود و هر کدام از آنها بخشی از متن را ترجمه می کنند. تأکید می کنم که در این مواقع پس از پایان همه قسمت ها حتماً یک مترجم کل متن ترجمه شده را به تنهایی ویرایش کند تا انسجام محتوایی رعایت شود. مثلاً اگر در یک متن تخصصی روانشناسی واژه emotional intelligence به معنای هوش هیجانی ترجمه شده است باید در همه قسمت ها از «هوش هیجانی» استفاده شده باشد و مثلاً طوری نباشد که یکی از مترجم ها نوشته باشد هوش هیجانی و یکی دیگر نوشته باشد فهم احساسی.

ترجمه عملی (بخش 2)

مترجم وظایف زیادی بر عهده دارد. او باید به موسیقی متن اصلی (متن مبدأ) گوش فرا دهد و آنرا مجدداً برای مخاطبان جدیدی بنوازد؛ یک ترجمه خوب ریتمی را می نوازد که نه تنها بازتابی از متن اصلی است بلکه می توان آنرا روی یک طبل جدید نیز نواخت. مترجم هم خواننده است و هم نویسنده؛ بدون تردید یک ترجمه بصورت خواندن فردی (ذهنی) یک فرد از متن مبدأ خواهد بود و ناچاراً از همین فردیت (ذهنیت) مترجم منعکس خواهد شد. همان طور که هیچ دو خواننده ای مانند هم نیستند هیچ دو مترجمی هم مانند یکدیگر نخواهند بود. کلمات برای هر فرد طنین ها و معانی ضمنی متفاوتی خواهند داشت و وقتی یکه یک مترجم مشغول ترجمه است احساسات، تفسیرات، فرهنگ واژگان و بصیرت خود را از میزبانی از زبان و تجربه ناخودآگاه خود نیز در آن دخیل می سازد.

همانطور که یکی از مترجم ها می گفت: ترجمه ادبی مستلزم انجام انتخاب های بی پایان، تصمیم گیری در مورد مقدم ساختن معنا بر موسیقی یا مقدم ساختن ریتم بر قوانین گرامر است تا صدای متمایزی به متن ترجمه شده داده شود و در عین حال لایه های مختلفی از متن اصلی منتقل گردد به شیوه ای که اهداف، مقاصد و نیات مؤلف حفظ گردد.

افزایش جهانی شدن و مهاجرت های گسترده باعث شده است که خوانندگان از نابهنجاری های فرهنگی آگاه تر گردند و استقبال گرم تری از ایده های جدید، بینش های مختلف، و مشاهدات ثانوی داشته باشند. بنابراین یک دنیای کاملاً جدید ایجاد شده است و فرآیند برآورده ساختن این تقاضا مستلزم زیرکی و ملاحظه دقیق است. مترجم و خصوصاً مترجم متون انگلیسی به فارسی یک پیوند ضروری از این فرآیند خلاقانه است.

بنابراین اهمیت زیادی دارد که هم مترجم و هم ویرایشگر بهترین شیوه عمل را انتخاب کنند تا سبب خوشحالی و ترغیب یکدیگر شوند، و یک رابطه موفقیت آمیز و سالم را تشکیل دهند که نه تنها برای کتاب ترجمه شده مفید باشد بلکه سبب موفقیت ترجمه ها (بطور کلی) نیز گردد. در واقع باید اطمینان حاصل شود که هر مرحله ای از فرآیند ترجمه از کیفیت و یکپارچگی متن حفاظت می کند و حاصل آن یک ترجمه باکیفیت باشد.

من قصد دارم که بهترین تکنیک ها و اصول ها را برای ترجمه انگلیسی به فارسی ارائه دهم. با اینحال همیشه باید این اصول و تکنیک ها بازبینی شوند و با شرایط جاری هر زمانی وفق داده شوند. زمان تغییر می کند و چیزهایی که در گذشته جزو بهترین ها بودند بتدریج منسوخ می شوند.

ترجمه عملی (بخش 1)

فراگیری ترجمه در عمل یک امر ضروری است. اغلب سوالاتی که «مرکز ترجمه ادبیات بریتانیا» ¹ می پرسد مربوط به سوالاتی از این قبیل است: وظیفه ویرایشگر من چیست؟ آیا او زبان مبدأ ترجمه من را می داند؟ (یعنی مثلاً اگر من کتابی را از انگلیسی به فارسی ترجمه می کنم، ویرایشگر من به زبان انگلیسی مسلط است؟) آیا باید با مؤلف اصلی کتاب (مثلاً مؤلف کتاب انگلیسی) در ارتباط باشم و موضوع ترجمه کتابش را با او مطرح کنم؟ و اینکه تصمیم نهایی در این باره را چه کسی می گیرد؟

این سوالات بطور مفصل در طی یک بحث یک روزه در مورد موضوع ویرایش در مارس 2008 در دفاتر شورای بریتانیا در لندن مطرح و پاسخ داده شدند. بودجه آن هم توسط هیئت هنر ² لندن با مدیریت انجمن مؤلفان تأمین شد. در روز بحث، ما به گروه های کوچکی تقسیم شدیم و در مورد نحوه ترجمه عملی تمرین می کردیم – البته همه ما دانش لازم در مورد زبان مبدأ و زبان مقصد ترجمه را داشتیم.

متن حاضر یک راهنمای عملی مفید است. از لحاظ عملی، تقریباً هر مترجمی به این راهنما نیاز خواهد داشت چون این متن علاوه بر بررسی موضوعات مهم، مترجمان را تشویق و ترغیب نیز می کند و با یک دیدگاه خوش بینانه نوشته شده است. بخش های مختلف متن حاضر را بخوانید تا دیدگاه کاملاً متفاوتی در مورد ترجمه پیدا کنید و البته باید بگویم که موضوعات مورد بحث برای ویرایشگران و ناشران هم تا حدودی مفید می باشد. بطور خلاصه، هر کسی که می خواهد در مورد مسیر ترجمه از زبان مبدأ به زبان مقصد بیشتر بداند راهنمای حاضر را مفید خواهد یافت.

خوانندگان داستان های ادبی توقعات بالایی دارند. آنها دوست دارند کتابی که می خوانند غنی، مفید و چند بعدی باشد و به یک شیوه جادویی بیان شود و تحولات مهمی را در درون آنها ایجاد نماید. آنها در عین حال می خواهند محتوای کتاب سرگرم کننده و جالب باشد اما خیلی پیچیده نباشد و به فکر کردن زیادی نیاز نداشته باشد. مؤلفی که چنین داستانی را خلق می کند باید بصیرت، تسلط بر زبان، و توانایی "تبدیل الهام به یک اثر هنری عالی" را دارا باشد.

آثار ادبی وقتی که ترجمه می شوند وظیفه مترجم این است که اثر هنری اصلی را به شیوه ای حساسی بازنویسی کند که تفاوت فاحشی با متن اصلی نداشته باشد و همچنین دلربا، شاعرانه و نکته بین باشد. ترجمه فقط به معنای منتقل کردن افکار و کلمات مؤلف نیست بلکه مترجم باید وقار، زیبایی، رنگ، و ذائقه را در متن ترجمه شده به نمایش بگذارد. متن ترجمه شده نهایی باید مطابق با نیازها و سطح آگاهی مخاطبان هدف نوشته شود. یعنی اینکه بعنوان مثال در ترجمه یک کتاب از انگلیسی به فارسی مهم نیست که خوانندگان انگلیسی زبان کتاب اصلی چه چیزهایی را از متن انگلیسی اصلی درک می کنند، بلکه مهم این است که خوانندگان فارسی زبان که متن ترجمه شده را می خوانند بسته به فرهنگ، دانش، سنت ها و آداب خود چه چیزهایی از آن می فهمند. یکی از چیزهای مهم این است که احساس و هیجاناتی که مؤلف می خواسته در خوانندگان ایجاد کند در متن ترجمه شده هم رعایت شود.

1. British Conter for Literary Translation

2. Arts Council

ترجمه انگلیسی به فارسی

اصولاً ترجمه انگلیسی به فارسی از ترجمه فارسی به انگلیسی راحت تر است. در ترجمه متون انگلیسی تنها چیزی که مهم است مفهوم جملات است. چون این ترجمه ها غالباً متون علمی و مقالات علمی هستند و مسلماً در ترجمه متون علمی یا ترجمه مقالات علمی حفظ ساختار جملات زیاد مهم نیست. قیمت ترجمه انگلیسی به فارسی رو بر اساس تعداد کلمات تعیین میکنند و هر کسی مطابق میل خودش قیمت گذاری میکند. یک مترجم انگلیسی به فارسی معمولاً دانشجو است یا از ترجمه بعنوان شغل دوم استفاده میکند چون درآمد زیادی ندارد و فقط مدت کمی از سال هم کار ترجمه وجود دارد. برای ترجمه انگلیسی به فارسی آنلاین از نرم افزارهای ترجمه استفاده کنید. ترجمه متون انگلیسی به فارسی زیاد سخت نیست و با کمک دیکشنری انگلیسی به فارسی براحتی انجام می شود. ترجمه های انگلیسی معمولاً متون علمی و تخصصی هستند و همانطور که میدانید ترجمه متون انگلیسی تخصصی یا بعبارتی ترجمه انگلیسی به فارسی تخصصی مستلزم این هستند که مترجم انگلیسی به فارسی با لغات تخصصی رشته مورد نظر آشنایی داشته باشد. ترجمه مقاله دانشجویی به مراتب راحت تر است. ترجمه متن انگلیسی به فارسی را باید با حوصله و دقت زیاد انجام داد.

  معمولاً یادگیری خط میخی خیلی پرهزینه است و افرادی هم که آنرا تدریس می کنند حاضر نمی شوند آنرا به هر کسی یاد دهند. بنابراین من تصمیم گرفتم که خط میخی را بصورت رایگان آموزش دهم. یادگیری خط میخی زیاد سخت نیست چون خط میخی یک زبان باستان است و قواعد ساده ای دارد. زبان فارسی باستان را به راحتی و با دانستن لغات آنها می توان یاد گرفت. من در اینجا کلمات میخی را همراه با ترجمه فارسی آنها می نویسم. امیدوارم که مفید واقع بشه.

کلمات میخی با ترجمه فارسی :

  : دریا (تلفظ: آب)

 : گاو (تلفظ: اَب)

 : ابزار (تلفظ: آل)

 : سکونتگاه (تلفظ: داگ)

 : خانه (تلفظ: ای)

  : ارباب ، فرمانروا (تلفظ: اِن)

 : جشن ، عید (تلفظ: اِزِن)

  : سبد (تلفظ: گا)

: خوب (تلفظ: هی)

 : دهان (تلفظ: کا)

 : محاصره کردن (تلفظ: لگاب)

 : مَرد (تلفظ: لو)

 : شاه ، پادشاه (تلفظ: لوگال)

 : قیمت (تلفظ: نیندا)

 : تخم مرغ (تلفظ: نونوز)

 : سر، کله (تلفظ: ساگ)

 : قلب (تلفظ: شا)

 : ماده ، شیء (تلفظ: شیم)

 : خورشید ، روز (تلفظ: اود)

پاسخ تمرین:

1- He’s practicing now.

2- They’re practicing now.

3- She’s practicing now.

4- She’s going to practice tomorrow.

5- She’s going to practice next week.

6- She’s going to practice next year.

7- We’re going to practice next year.

8- I’m going to practice next year.

9- I’m going to study next year.

10- He’s going to study next year.

11- They’re going to study next year,

12- They’re studying now.

13- He’s studying now.

14- I’m studying now.

15- I’m studying tomorrow.

ترجمه فارسی متن:

1- او اکنون تمرین می کند.

2- آنها اکنون تمرین می کنند.

3- او حالا تمرین می کند.

4- او فردا می خواهد تمرین کند.

5- او هفته بعد می خواهد تمرین کند.

6- او سال بعد می خواهد تمرین کند.

7- ما سال بعد می خواهیم تمرین کنیم.

8- من سال بعد می خواهم تمرین کنم.

9- من سال بعد می خواهم مطالعه کنم.

10- او سال بعد می خواهد مطالعه کند.

11- آنها سال بعد می خواهند مطالعه کنند.

12- آنها همین حالا در حال مطالعه هستند.

13- او اکنون در حال مطالعه است.

14- من اکنون مطالعه می کنم.

15- من فردا می خواهم مطالعه کنم.

دانلود فایل صوتی برای تلفظ کلمات جدید در این تمرین